Zgorzelec

Warto się zatrzymać… nie tylko na weekend!

Zwiedzanie Zgorzelca najlepiej zacząć od jego najstarszej historycznie ukształtowanej części czyli od malowniczego Przedmieścia Nyskiego, gdzie odnaleźć można wiele ciekawych miejsc związanych z historią miasta i jego wybitnymi mieszkańcami takich jak zabudowania młyna trójkołowego przy ul. Wrocławskiej. W 1998 r. na ścianach sąsiadującego z nim potężnego betonowego elewatora, przypominającego nieco wieżę obronną, artyści Vahan Bego (Ormianin) i Michał Bulak (Polak) zainstalowali barwną ceramiczną płaskorzeźbę WAZE (Wizerunek Artystyczny Zjednoczonej Europy) ponownego zrastania się podzielonego po wojnie miasta. Tuż obok kolejny symbol zbliżenia i przyjaźni miast - Most Staromiejski, łączący brzegi Nysy Łużyckiej i prowadzący wprost na niemiecką starówkę. Wybudowano go w latach 2003 – 2004 w miejscu przedwojennego mostu zniszczonego w 1945 r. przez wycofujące się wojska niemieckie. Z polskiej strony jego perspektywę zamykają odtworzone w ostatnich latach zabudowania dawnego Placu Pocztowego z piękną repliką słupa dystansowego Poczty Polsko – Saskiej. Stąd już tylko kilka kroków do kolejnej atrakcji - Domu Jakuba Böhme (1575–1624), siedemnastowiecznego mistyka i teologa protestanckiego, z zawodu szewca, który pod wpływem doznanej wizji odkrył istnienie tzw. negatywnej zasady u Boga. Niedoceniony przez współczesnych, sławę i uznanie zyskał jednak w oczach potomnych, uznających go za twórcę mistycyzmu. Tuż obok do zwiedzania wystaw o mieście, historii i kulturze Górnych Łużyc zaprasza Muzeum Łużyckie, a nieopodal, na górującym nad okolicą Kruczym Wzgórzu, zabudowania Kruczego Folwarku nazywanego także Dworem Scultetusa, przypominają postać słynnego łużyckiego kartografa, astronoma i matematyka Bartłomieja Scultetusa, który przyszedł tu na świat 14 maja 1540 roku. Obecnie w budynku mieści się Dom Opieki Społecznej, a o słynnym mieszkańcu przypomina kamień z datą 1540-1614, znajdujący się pod drzewem rosnącym nieopodal bramy wjazdowej.

Odwiedzając Zgorzelec koniecznie trzeba zajrzeć do jednej z najbardziej reprezentacyjnych budowli miasta, dawnej Górnołużyckiej Hali Pamięci (nazwa przedwojenna), w której swoją siedzibę ma dzisiaj Miejski Dom Kultury. Tę monumentalną pamiątkę zjednoczenia Niemiec i Górnych Łużyc wzniesiono w latach 1898 – 1902 według projektu prof. Hugo Behra, budowniczego berlińskiego Reichstagu. Fasadę budynku zdobią grupy rzeźb Hugo Lederera: „Wojna" i „Zwycięstwo", reliefy przedstawiające „okrucieństwa wojny” i „błogosławieństwo pokoju” oraz fryzy autorstwa Reinharda Schnaudera z Drezna. Na jednej ze ścian frontowych tablica przypominająca, że to właśnie tutaj, 6 lipca 1950 roku podpisano umowę o wytyczeniu granicy na Odrze i Nysie, znaną jako „Układ zgorzelecki”. Gmach zwieńczony górującą nad koronami drzew, charakterystyczną jasnozieloną przeszkloną kopułą jest ciekawą pamiątką historii miasta i jednym z najbardziej interesujących zabytków architektury, jakich nasze dwunarodowe Europa-Miasto Zgorzelec/Görlitz ma przeszło 4 tysiące !

Odwiedzający Zgorzelec odnajdą tu także interesujące zabytki budownictwa sakralnego. Reprezentują je: położony w śródmieściu jednonawowy, nakryty dwuspadowym dachem kościół pw. św. Bonifacego z lat 1927-29 oraz znajdujący się w dzielnicy Ujazd (dawniej Moys) kościół pw. św. Jana Chrzciciela z narożną wieżą zwieńczoną iglicowym dachem. W pobliżu, przy ul. Francuskiej znajduje się barokowy pałacyk z około 1730 roku, założony na planie prostokąta, z dwiema kondygnacjami. Na najwyższej części dachu posiada drewnianą wieżyczkę z iglicowym hełmem, a na jego narożniku umieszczony jest zegar. Innym interesującym obiektem w tej części miasta jest wiadukt kolejowy z połowy XIX wieku, łączący polski i niemiecki brzeg Nysy Łużyckiej w jednym z najbardziej malowniczych punktów doliny Nysy Łużyckiej. Architektura tego liczącego 475 m długości i 35 m wysokości mostu kolejowego wzorowana jest na rzymskich akweduktach. Innym polecanym uwadze odwiedzających miasto obiektem jest Cmentarz Żołnierzy II Armii Wojska Polskiego, jedna z największych polskich nekropolii wojskowych . W 3430 jednakowych mogiłach, zwieńczonych betonowymi krzyżami grunwaldzkimi, pochowano uczestników krwawych walk o Łużyce stoczonych w kwietniu i maju 1945 r. Nad cmentarzem góruje Pomnik Orła Piastowskiego, symbolicznie zwróconego w kierunku granicy na Nysie Łużyckiej. Równie ważnym miejscem pamięci związanym z II Wojną światową jest teren po byłym Stalagu VIII A - obozie jeńców wojennych dla szeregowców i podoficerów, utworzonym we wrześniu 1939 roku. Przez całą wojnę przez obóz przewinęło się przeszło 120 tys. jeńców, a liczba ofiar śmiertelnych przekroczyła 10 tys. osób. Pierwszymi jeńcami obozu byli żołnierze września, ostatnimi powstańcy warszawscy. Jeńcem obozu byli też Zdzisław Nardelli, reżyser radiowej powieści „Matysiakowie” i słynny francuski kompozytor Olivier Messiaen, który skończył tu komponować jedno z najsłynniejszych dzieł muzycznych XX wieku – Kwartet na koniec czasu. Jego obozowa prapremiera odbyła się 15 stycznia 1941 roku.

Czy wiesz, że … ?

Jakub Böhme i jego twórczość stały się także powodem, dla którego Zgorzelec znalazł się na trasie niezwykłej podróży znanego polskiego gnostyka, antropozofa i pisarza Jerzego Prokopiuka. „Śladami Graala”, filmowy zapis wędrówki do miejsc-źródeł europejskiej duchowości, autorstwa znakomitego polskiego dokumentalisty – Irka Dobrowolskiego, miał swoją filmową premierę w 2013 roku. Jeden z odcinków powstał właśnie w Zgorzelcu, a jednym z gości, którzy w ostatnich latach odwiedzili Dom Jakuba Böhme - niepozorną kamieniczkę na Przedmieściu Nyskim - był nawet Nicolas Cage.

Niezwykły urok i architektoniczne bogactwo sąsiedniego Görlitz od lat doceniają europejscy i hollywoodzcy filmowcy. "Bękarty wojny" Quentina Tarantino, "Lektor" Stephena Daldry'ego, "Złodziejka książek" Briana Percivala oraz nagrodzony aż czterema Oscarami "The Grand Budapest Hotel" Wesa Andersona powstały właśnie nad Nysą.

Małe, filmowe epizody ma na swoim koncie także nasze miasto. Nasze Przedmieście Nyskie w 2014 roku „zagrało” stary, przedwojenny Kraków w polsko-niemieckim filmie dokumentalnym telewizji TVP i ZDF o wybuchu II wojny światowej, a monumentalna budowla Miejskiego Domu Kultury stała się planem biograficznego filmu o Käthe Kruse (Katarzynie Szymon), autorce bestsellerowych lalek z początku ubiegłego wieku.

Filmowcy i aktorzy docenili klimat niemieckiego Görlitz i polską gościnność w Zgorzelcu, zwiedzając oba miasta, kosztując serwowanych potraw i spędzając wolny czas po obu stronach Nysy, do czego oba miasta serdecznie zapraszają wszystkich turystów!

DWA KRAJE, DWA MIASTA, DWIE IMPREZY, JEDNA DATA, JEDNO MIEJSCE

Europa-Miasto Zgorzelec/Görlitz

Zawsze w ostatni weekend sierpnia, zawsze z bogatym programem artystycznym i zawsze z nawiązaniem do historii miasta. Taki jest właśnie festyn Jakuby w Zgorzelcu, który stanowi bliźniacze wydarzenie dla odbywającego się w tym samym czasie festynu Altstadtfest w Goerlitz. Jedna impreza jest uzupełnieniem drugiej, tak jak oba nasze miasta są dwiema połówkami tego samego jabłka. I cieszy nas niezmiernie, że dzięki nim, mieszkańcy obu miast mogą wspólnie wypoczywać, bawić się i integrować na niespotykaną dotąd skalę. Z kulturalnej i kulinarnej oferty Jakubów rokrocznie korzysta kilkadziesiąt tysięcy gości z Niemiec, a podobna liczba turystów z Polski odwiedza także Goerlitz. Mamy nadzieję, że nie inaczej będzie także w tym roku.

Znajdź nas na Facebooku: facebook.com/Jakuby

www.jakuby.eu

Adres:

ul. Daszyńskiego 12
59-900 Zgorzelec

https://zgorzelec.eu/strefa-turysty/

it@zgorzelec.eu